ENERGIE VOOR INZET
energie en krijgsmacht
Blog Layout
De Defensievisie 2035 heeft een blinde vlek.
Marcel Hendriks • okt. 15, 2020
Begin 2016 bood minister Hennis de Tweede Kamer de "Operationele Energiestrategie" aan. Defensie wil dat vliegtuigen, schepen en gevechtsvoertuigen in 2030 20% minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en in 2050 70%. Minder ambitieus dan de nationale doelstellingen maar wel een onderkenning van de operationele noodzaak om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. Wat is er na viereneenhalf jaar bereikt en hoe ziet de toekomst er uit?
Defensie heeft viereneenhalf jaar op z'n handen gezeten.
In plaats van serieus werk te maken van de Operationele Energiestrategie hebben de huidige bewindslieden het laten versloffen. Het nieuwe beleidsdocument, de "Defensie Energie en Omgeving Strategie", die dat van mevrouw Hennis vervangt, voegt niets toe. Het Jaarverslag 2019 had wel een energieparagraaf maar die bood niet meer informatie dan de laatste keer dat gebeurde, in 2013. In het zomerverlof kwam Defensie met het langverwachte Plan van Aanpak hoe de doelstellingen "2030" en "2050" moeten worden gehaald. Maar het Plan van Aanpak heeft slechts een looptijd tot 2022 en biedt geen enkele perspectief op het realiseren van de doelstellingen.
Volgens Defensie zelf gaat de krijgsmacht de komende jaren zelfs meer fossiele brandstoffen gebruiken. Dat is een slecht vooruitzicht. Defensie is al een van de grootste gebruikers in Nederland en bij de overheid veruit de grootste.
En wil dat volhouden tot 2035.
Waar het Plan van Aanpak niet verder reikt dan 2022, komt Defensie aan het einde van Rutte III wel met de "Defensievisie 2035". Vol met op zich zinnige politiek-militaire beschouwingen maar met weinig oog voor andere ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen. In de dreigingsanalyse worden klimaatverandering en "Onvoorspelbare natuurlijke dreigingen" nog wel genoemd maar de gevolgen of consequenties daarvan voor omvang en middelen, ontbreken. De onvermijdelijke energietransitie lijkt geheel aan Defensie voorbij te gaan. Defensie wordt klaarblijkelijk geleid door "petrol heads" die zich niet kunnen voorstellen dat dat in de toekomst anders moet. Nergens wordt een verband gelegd met de Klimaatwet en het Klimaatakkoord. Leidende kaders voor de rest van bestuurlijk Nederland maar blijkbaar niet voor Defensie.
Het jaar 2020 wordt al een kanteljaar genoemd. Een paar voorbeelden. Nooit eerder waren er zoveel bosbranden in Australië, Siberië en Californië. De Groenlandse ijskap smelt in recordtempo en in Bagdad liepen de temperaturen op tot 50°Celsius. Afgelopen september schreef NATO Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg in een opinieartikel dat klimaatverandering de grootste uitdaging van deze tijd is. Omdat het onze veiligheid bedreigt, moeten volgens Stoltenberg NATO-strijdkrachten zich hierop voorbereiden en daarbij ook hun eigen uitstoot van broeikasgassen verminderen.
Defensie is overigens in een prima positie om ook hier zijn meerwaarde te bewijzen. Het vaart, vliegt en rijdt zo wijd de wereld strekt. Het heeft toegang tot de beste kennisinstituten, veel investeringsruimte en een "denkkracht" waar menig multi-national
jaloers op zou zijn. Denkkracht om nieuwe operationele concepten te ontwikkelen en met de industrie te werken aan wapensystemen die inherent minder brandstof gebruiken dan de huidige middelen.
Op de werkvloer is die denkkracht gelukkig al aan het werk met het beproeven, testen en bestuderen van nieuwe ideeën en technieken. Dat is goed voor de beeldvorming maar heeft weinig zin als de defensieleiding de boot blijft afhouden.
Het defensiebudget kan alleen groeien als er serieus werk van "2030" wordt gemaakt.
De beide bewindslieden hebben de afgelopen jaren hard gewerkt aan een betere en sterkere krijgsmacht. Defensie staat er ook beter voor dan een paar jaar geleden. Daarvoor verdienen ze lof. Ze benadrukken ook steeds dat het defensiebudget zoals afgesproken, moet stijgen naar 2% BBP. Dat argument glipt ze echter door de vingers omdat ze te weinig oog hebben voor de politieke realiteit. De Defensievisie 2035 zal de partijen die toch al aarzelen het defensiebudget op te hogen naar 2% BBP, niet overtuigen. Dat gaat niet veranderen wanneer Defensie bewust of door een gebrek aan urgentie een blinde vlek houdt voor de grote uitdagingen van deze tijd: klimaatverandering en energietransitie.