Klimaatverandering prominent op de veiligheidsagenda

Aan het tot stand komen van het "The World Climate and Security Report 2020" hebben onder andere bijgedragen het Instituut Clingendael en het "The Hague Centre for Strategic Studies". Het rapport behandelt drie thema's namelijk de maatschappelijke en humanitaire ontwrichting als gevolg van door klimaatverandering veroorzaakte rampen en de wijze waarop de krijgsmacht daar bij betrokken raakt. Ten tweede de geopolitiek gevolgen van klimaatverandering en daar uit voortkomende inter- en interstatelijke spanningen en conflicten. Als laatste, de gevolgen voor klimaatverandering voor de bedrijfsvoering en inzet van de krijgsmacht zelf. En hoe Defensie als een grootverbruiker van fossiele brandstoffen zelf kan bijdragen aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.      

Het rapport geeft een uitgebreid overzicht van de ontwrichtende werking van klimaatverandering door toename van de temperatuur, extreme droogte en overvloedige regen, een stijgende zeespiegel. Dat leidt tot tekorten aan drinkwater en voedsel, massamigratie, een verlies aan biodiversiteit, bosbranden, etc. Niet alleen nu al aantoonbaar maar in de toekomst nog manifester door de toename van de wereldbevolking en de navenant grotere behoefte aan energie. Klimaatverandering leidt ook tot spanningen als het gaat om de controle over nieuwe handelsroutes, rivieren, arctische gebieden en de resterende olie- en gasreserves. Maar kan bovendien regionaal leiden tot economische neergang met de opkomst van militante groepen en tribale spanningen als gevolg. Pogingen van de internationale gemeenschap om het tij te keren, lijken vooralsnog niet erg succesvol.

Het rapport sluit af met een overzicht wat krijgsmachten in 12 landen doen om zich voor te bereiden op klimaatverandering. De resultaten zijn nog niet erg bemoedigend. Het zijn op Jordanië na allemaal westerse landen waaronder de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland. De risico's waarmee men te maken krijgt, hangen nauw samen met de geopolitieke belangen zoals het wel-of-niet hebben van overzeese gebiedsdelen of een strategische gerichtheid op arctische gebieden of de Sahel. Sommige landen hebben al een duurzame defensiestrategie maar de doelstellingen lopen vaak achter bij nationale ambities. In Canada is Defensie zelfs formeel vrijgesteld van de nationale doelstellingen. Inspanningen om het gebruik te verminderen richten zich met name op de bestaande - niet operationele - bedrijfsvoering en infrastructuur.  De Amerikaanse Marine, hoewel de Verenigde Staten formeel uit het Klimaatakkoord van Parijs is gestapt, heeft een programma om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen. In een bijgevoegde overzicht wordt bij Nederland de doelstellingen "2030" uit de Operationele Energiestrategie vermeld. Hoewel die -op papier-  uit de recente Defensie Energie en Omgeving Strategie zijn verdwenen.

De bijdrage van Generaal Middendorp kreeg veel aandacht. Ook door Nieuwsuur werd hij uitgebreid geïnterviewd. Terecht gelet op het belang van het onderwerp en het platform waarop het op de agenda stond. Het is echter vreemd dat het Ministerie van Defensie er in haar externe communicatie geen aandacht aan bestede. Zoveel belangstelling voor de voormalige hoogste militaire baas zou Defensie toch te nutte kunnen maken. Dat dat nog niet is gebeurt, is kenmerkend voor de enigszins krampachtige manier waarop Defensie met klimaatveranderingen en de gevolgen, omgaat.