ENERGIE VOOR INZET
energie en krijgsmacht
Blog Layout
Is de tank uitgeteld?
Marcel Hendriks • jan. 12, 2021
Nederland gaat haar antitank capaciteit uitbreiden. Naast de Gill en de Panzerfaust komt er een extra wapen voor de bestrijding van tanks op korte afstand. In de media kreeg dat weinig of geen aandacht. Begrijpelijk, want Nederland heeft wel wat anders aan z'n hoofd. Maar wel jammer want achter die aanschaf schuilt een andere discussie. Die laat zich samenvatten met de vraag "mooi dat er nieuwe antitankwapens komen mevrouw de minister, maar wanneer komen nu de door u beloofde tanks"? Of breder geformuleerd, heeft de Main Battle Tank (MBT) nog een toekomst en zo ja, moet Nederland weer eigen tanks aanschaffen?
Heeft de tank nog toekomst?
De tank is de afgelopen jaren enigszins in "Erklärungsnot" geraakt. Het was altijd bij uitstek een offensief wapen. Op het slagveld kon het doorbraken forceren en slagen winnen. Maar de laatste jaren is de nadruk vooral komen te liggen op hoe tanks te beschermen tegen steeds betere antitankwapens. Daar komt nu een nieuwe dreiging vanuit de lucht bij. Met enige verbijstering zullen militaire analisten hebben gekeken naar de recente zwart-wit beelden van "loitering ammunition" die in Syrië en in Nakorno-Karabach ogenschijnlijk ongehinderd grote aantallen zware wapens uitschakelden.
Het Amerikaanse Korps Mariniers gaat haar tanks afstoten omdat het niet meer past in het nieuwe operationele concept. In de Britse pers
verschenen onlangs berichten dat UK MOD geen geld had om de eigen Challenger tanks te moderniseren en daarom overwoog grote aantallen uit dienst te stellen. Ook de grote hoeveelheid brandstof die tanks gebruiken en de noodzaak om ze daar in de frontlinie mee te voorzien, is een enorme uitdaging. Met al die in de lucht "rondhangende" munitie wordt het er in het directe logistieke achterland ook niet veiliger op.
Duitsland en Frankrijk daarentegen, met grote belangen in de wapenindustrie, hebben overeenstemming bereik over de ontwikkeling van een nieuwe tank die op den duur de Leopard (60 ton/7,2 ltr/km) en de Leclerc (58 ton/13,8 ltr/km) moet gaan vervangen. Maar of die opvolger net zo'n prominente plaats in het arsenaal gaat krijgen als zijn voorgangers, is op zijn minst onzeker. In Amerika worden de Abrams tanks (67 ton/14,8 ltr/km) momenteel uitgebreid gemoderniseerd en weer aan de sterkte toegevoegd.
Moet Nederland weer eigen tanks aanschaffen?
Om de vuurkracht op land te verbeteren wilde minister Bijleveld eind 2018 weer investeren in eigen Nederlandse tanks; naast de 18 Leopards die al sinds 2015 van de Bundeswehr worden geleased. Van dat voornemen is nog weinig terecht gekomen. En ook de onlangs gepresenteerde Defensievisie 2035 biedt daartoe geen aanknopingspunten. Ook lijkt het defensiebudget na de verkiezingen 2021 niet zodanig te groeien dat investeren in nieuwe capaciteit kan zonder dat dat ten koste gaat van andere wapensystemen.
Waar de al-dan-niet verwerving van nieuwe tanks ook tegen aan loopt, is de Klimaatwet. Nederland moet in 2030 49% minder CO2
uitstoten. Vooralsnog heeft Defensie voor zichzelf een uitzonderingspositie bedongen (20% minder afhankelijk van fossiele brandstoffen in 2030). Maar Defensie heeft nu geen adequaat beleid en aanpak om het brandstofgebruik substantieel terug te dringen. Sterker nog, het gaat de komende jaren juist méér in plaats van minder fossiele brandstoffen gebruiken. De consequentie van die nalatigheid is dat Defensie geen
"carbon budget" overhoudt om te investeren in nieuwe grootverbruikers.
In 2012 heeft Defensie op basis van financiële afwegingen besloten de eigen tanks stil te zetten en te verkopen. Een ongelukkige en ontijdige beslissing die de Koninklijke Landmacht hard heeft geraakt. Maar aan het terugdraaien van die beslissing, zitten onzekerheden en bezwaren. Allereerst is er de militair belangrijke vraag wie de wedloop tussen tank en antitank gaat winnen. Voorlopig lijkt de antitank aan de winnen hand. Daarnaast zijn er gewoonweg geen financiële middelen en is er geen carbon budget om het leger weer met eigen tanks uit te rusten. Om de vuurkracht op land te verbeteren kan Defensie daarom beter investeren in antitankwapens, grondgebonden en vanuit de lucht. En zich voorbereiden op de komst van nieuwe, kleine, lichte, wendbare en onbemande platformen.
foto: Defensie