Tijd voor een groene minister van Defensie

Onlangs stuurde de minister van Defensie een brief naar de Tweede Kamer met een stand van zaken van de uitwerking van het meerjarige perspectief voor een duurzame, gerede en snel inzetbare krijgsmacht. Het beste te typeren als haar politieke nalatenschap. Tegelijkertijd pleit de minister in de media voor een ophoging van het defensiebudget met 2,5 miljard euro. Wat opvalt, is haar tweedimensionale benadering van de toekomst van de Krijgsmacht. Op de X-as staan de veiligheidsrisico's en op de Y-as het budget dat daar tegenover moet staan. Onnodig te zeggen dat de "kromme" stijgt naarmate de veiligheidsrisico's toenemen.

Begin februari vond in Den Haag de Future Force Conference plaats. Doel was het "ecosysteem" van Defensie te verkennen. Welke grote ontwikkelingen, die nu nog niet duidelijk op de defensieradar waarneembaar zijn, gaan invloed hebben op omvang, organisatie en inrichting van de krijgsmacht: Defensie op zoek naar de derde dimensie. Op de Z-as, die derde dimensie, zou in ieder geval de energietransitie van fossiele brandstoffen naar alternatieven moeten staan. Politiek-economisch van groot belang maar ook met verregaande gevolgen voor Defensie. Ook de minister vindt in haar Operationele Energiestrategie dat de krijgsmacht minder afhankelijk moet worden van fossiele brandstoffen en moet bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering.

Echter, die derde dimensie ontbreekt geheel in haar brief van 31 kantjes. De enige vindbare splinter is dat Defensie gebruik moet maken "van nieuwe technologische mogelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van energie-opwekking". Dat is teleurstellend maar het verbaast niet. De minister heeft weliswaar begin 2016 de Operationele Energiestrategie vastgesteld maar heeft er verder weinig mee op. Er is nog geen enkele maatregel genomen om het gebruik van operationele energie te verminderen. Die zijn voorlopig ook niet te verwachten. Nederland kiest 15 maart een nieuwe Tweede Kamer en krijgt een nieuwe regering. Tijd voor een groene minister van Defensie!

Voor een veiliger wereld is het nodig dat een nieuwe minister van Defensie de derde dimensie serieus neemt en werk maakt van de Operationele Energiestrategie. Wat zijn belangrijke aandachtspunten?

• Bij elke rapportage aan de Tweede Kamer over de voortgang van materieelprojecten moet duidelijk worden op welke wijze nieuwe wapensystemen bijdragen aan de ambitie om in 2030 20% minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen.
• Defensie moet investeren in een wapensysteem "Tijdelijke basis". Een geheel en op elkaar afgestemd samenstel van semi-permanente onderkomens, infrastructuur en technieken met een minimale "logistic footprint". En de mogelijkheid om i.o.m. de Operationele Energiestrategie in 2030 50% van de nodige elektrische energie duurzaam op te wekken.
• Aan het budget dat de Operationele Commando's hebben om eigenstandig kleinere investeringen te doen (de bandbreedte) moet een bedrag worden toegevoegd dat uitsluitend mag worden gebruikt om bestaande wapensystemen energie-efficiënter te maken.
• Het in samenwerking met commerciële partners ontwikkelen van zonne- en windparken, kracht-warmte koppelingen, benutting van biomassastromen op kazernes en defensieterreinen. 

De tweedimensionale benadering van Defensie leidt te gemakkelijk tot meer van hetzelfde. Goed voor het militaire hart maar uiteindelijk niet goed voor de toekomst van de krijgsmacht. Defensie, veruit de grootste gebruiker van energie bij de overheid, moet samen met kennisinstituten en het bedrijfsleven de derde (energie)dimensie verkennen en investeren in wapensystemen die minder brandstof gebruiken dan hun voorgangers maar wel meer slagkracht hebben.

Om het momentum te pakken: tijd voor een groene minister van Defensie!